Với tinh thần trên, việc nghiên cứu thực tế của giảng viên trường Chính trị tỉnh là một hoạt động chuyên môn thường xuyên, có vai trò quan trọng, là nguồn bổ sung kiến thức thực tiễn cho mỗi bài giảng của giảng viên. Quyết định số 6468-QĐ/HVCTQG ngày 21/12/2021 của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về ban hành Quy chế giảng viên của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Quyết định số 6468-QĐ/HVCTQG) đã quy định nghiên cứu thực tế là một nhiệm vụ chuyên môn bắt buộc của giảng viên. Theo đó, nghiên cứu thực tế của giảng viên trường chính trị có thể hiểu là hoạt động nghiên cứu, tìm hiểu, nắm bắt tình hình chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội... việc tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước ở địa phương, đơn vị; công tác xây dựng tổ chức Đảng, hoạt động quản lý nhà nước của chính quyền, hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội tại cơ sở; việc vận dụng lý luận mà cán bộ, công chức, viên chức tại cơ sở đã được trang bị khi giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tế. Việc thực hiện nghiên cứu thực tế hiệu quả sẽ đảm bảo nguyên tắc trong dạy và học lý luận phải gắn liền với thực tiễn, làm phong phú thêm các nội dung lý luận của bài giảng. Đây cũng là phương châm hàng đầu của giảng dạy và học tập lý luận chính trị là: “học đi đôi với hành”, “lý luận gắn với thực tiễn”.
Như vậy, việc nghiên cứu thực tế của giảng viên trường Chính trị sẽ giúp cho mỗi giảng viên nâng cao tri thức thực tiễn cho bản thân. Đồng thời, với trải nghiệm thực tế tại cơ sở, giảng viên biết kết hợp tốt giữa lý luận và thực tiễn sẽ làm cho bài giảng lý luận trở nên lôi cuốn, sinh động, bớt khô cứng thuần lý thuyết, từ đó sẽ làm tăng tính thuyết phục đối với người học khi lý giải những vấn đề diễn ra trong thực tiễn. Việc nghiên cứu thực tế còn giúp cho mỗi giảng viên cập nhật và nắm bắt các vấn đề của thực tiễn trong và ngoài tỉnh - đặc biệt đối với mỗi giảng viên trẻ, việc thực hiện nghiên cứu thực tế sẽ giúp giảng viên có thêm kiến thức thực tiễn phong phú, làm “dày” lên kinh nghiệm soạn giảng cho bản thân.
Tại trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên, Đảng ủy và Ban Giám hiệu nhà trường luôn việc xác định rõ ràng, nâng cao chất lượng nghiên cứu thực tế là một trong những biện pháp quan trọng để xây dựng đội ngũ giảng viên nhà trường đảm bảo chất lượng, yêu cầu của tình hình mới. Trong thời gian qua, Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường đã chú trọng tạo cơ chế và môi trường tốt cho hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, tổng kết thực tiễn. Cùng với sự chủ động, tích cực của các khoa, phòng trong hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, tổng kết thực tiễn, những năm gần đây, năng lực, trình độ, phương pháp giảng dạy của đội ngũ giảng viên được nâng cao một cách rõ nét, đặc biệt là những giảng viên trẻ.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác nghiên cứu thực tế vẫn còn có những mặt hạn chế như: một số giảng viên chưa nhận thức được đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu thực tế. Hoạt động nghiên cứu thực tế vẫn còn mang tính bị động, chưa trở thành hoạt động tự thân của mỗi giảng viên do đó việc nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở hình thức, chưa vận dụng vào bài giảng một cách phù hợp. Bên cạnh đó, “vốn” thực tiễn của một số giảng viên nhất là những giảng viên trẻ còn hạn chế, làm cho một số bài giảng nặng về lý thuyết, thiếu tính thực tế. Một số hoạt động nghiên cứu thực tế chưa đáp ứng yêu cầu đào tạo, nhiều nội dung chưa sâu sát vào thực tiễn, chưa đạt yêu cầu của quá trình đào tạo, bồi dưỡng của Nhà trường.
Để xây dựng đội ngũ giảng viên Nhà trường vững mạnh, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ cũng như có sự am hiểu thực tiễn để đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI); góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý và thực hiện có chiều sâu phương châm “gắn lý luận với thực tiễn”, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, đặc biệt sau khi Nhà trường đạt trường Chính trị chuẩn mức I thì việc nâng cao chất lượng giảng dạy là yêu cầu đòi hỏi mỗi giảng viên phải thật sự quan tâm, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu đào tạo của tình hình mới.
Trong nội dung bài viết này, tác giả xin đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu thực tế của giảng viên như sau:
Một là: Nâng cao nhận thức của mỗi giảng viên, của lãnh đạo các khoa, phòng về vai trò và tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu thực tế hằng năm của giảng viên
Trước hết, mỗi giảng viên cần phải nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của hoat động nghiên cứu thực tế, phải xem đây là việc làm thường xuyên, là yêu cầu trong công tác giảng dạy của mỗi người. Từ đó, mỗi giảng viên cần xây dựng kế hoạch nghiên cứu thực tế phù hợp cho cá nhân ngay từ đầu năm, thực hiện nghiêm chỉnh và tích lũy kiến thức thực tế phù hợp nhất để chủ động lồng ghép vào hoạt động chuyên môn của mình.
Việc nghiên cứu thực tế đối với mỗi giảng viên còn có thể thực hiện ở nhiều hình thức khác nhau, là quá trình mỗi giảng viên tự “thu lượm” cho mình kiến thức. Ví dụ: Trong quá trình giảng dạy, giảng viên cần tăng cường việc đối thoại/phát vấn với học viên để nắm bắt được thực tiễn tại địa phương/cơ sở nơi học viên đó công tác. Từ đó đưa ra những vấn đề thực tiễn để trao đổi ngay trên lớp để làm rõ nội dung lý luận của bài học. Với sự trao đổi trực tiếp sẽ có nhiều vấn đề phát sinh để những nội dung lý luận và thực tiễn được làm sáng tỏ với nhiều góc nhìn khác nhau.
Lãnh đạo khoa, phòng cần định hướng và xác định rõ nội dung cũng như xây dựng kế hoạch nghiên cứu thực tế của khoa, phòng ngay từ đầu năm học. Đồng thời, cũng ngay từ đầu năm học, các khoa, phòng cần tổ chức cho các thành viên trong khoa đăng kí chủ đề nghiên cứu thực tế gắn với nội dung bài giảng, sát với yêu cầu thực tiễn đang đặt ra. Phân công người phụ trách, theo dõi và đôn đốc giảng viên thực hiện kế hoạch nghiên cứu thực tế đã đăng ký đầu năm. Đối với sản phẩm nghiên cứu thực tế của giảng viên phải được lãnh đạo khoa, phòng đánh giá, thẩm định trên cơ sở chú trọng tính thực tiễn, cách thức vận dụng và liên hệ thực tiễn của giảng viên vào giáo án, bài giảng, xem đây là một tiêu chí quan trọng khi đánh giá chất lượng bài giảng, giờ giảng của giảng viên.
Hai là: tiếp tục đổi mới nội dung, đa dạng hóa các hình thức nghiên cứu thực tế của giảng viên
Đổi mới nội dung nghiên cứu thực tế của các giảng viên theo hướng đảm bảo phù hợp với chuyên môn giảng dạy. Các khoa, phòng cần tìm tòi những đề tài có tính thời sự, gắn với công tác của Nhà trường cũng như phục vụ cụ thể cho từng môn học, phần học hoặc chuyên đề bồi dưỡng. Bên cạnh đó, các khoa phòng cũng nên dành thời gian và kết hợp thực hiện đồng thời các hình thức nghiên cứu thực tế như: nghiên cứu thực tế cá nhân, nghiên cứu thực tế do khoa, phòng, tổ chức và nghiên cứu thực tế do Nhà trường tổ chức. Đối với các khoa, phòng, nên cùng giảng viên lựa chọn những mô hình hay/cách làm hay điển hình trong phát triển kinh tế-xã hội của địa phương trong hoặc ngoài tỉnh để tuyên truyền, học hỏi kinh nghiệm.
Hằng năm, Nhà trường nên tổ chức thường xuyên các đoàn nghiên cứu thực tế trong và ngoài nước để giảng viên có điều kiện học hỏi kinh nghiệm, nâng cao kiến thức thực tiễn. Thực hiện tốt Đề án đưa giảng viên đi nghiên cứu thực tế có kỳ hạn ở cơ sở sau khi được Ban thường vụ Tỉnh ủy phê duyệt, qua đó giúp mỗi giảng viên nắm bắt tình hình hoạt động ở cơ sở, tham gia trực tiếp vào công tác ở cơ sở để tích lũy cho mình kinh nghiệm thực tiễn quý báu. Đồng thời, cần có những hoạt động sơ kết, tổng kết các hoạt động nghiên cứu thực tế để từ đó có những biên pháp khen thưởng hoặc xử lý kịp thời. Đối với mỗi giảng viên được tham gia nghiên cứu ở cơ sở, cần phải chủ động cân đối thời gian, sắp xếp công việc. Bên cạnh tham gia, giải quyết các vấn đề liên quan đến chuyên môn, vị trí công tác khi được phân công tại cơ sở, giảng viên phải nghiên cứu, bổ sung, phát triển lý luận và kiểm nghiệm lý luận với thực tiễn để hoàn thành mục tiêu của chuyến nghiên cứu thực tế tại địa phương, cơ sở.
Ba là: Nhân rộng mô hình nghiên cứu thực tế hay và sáng tạo của các khoa, phòng
Để hoạt động nghiên cứu thực tế có chất lượng, mang lại hiệu quả lâu dài cần có sự liên kết thường xuyên, lâu dài với các đơn vị ở cơ sở để ký kết các chương trình phối hợp nhằm một mặt hỗ trợ, tư vấn cho họ những vấn đề vướng mắc trong việc vận dụng lý luận để giải quyết các vấn đề thực tiễn, mặt khác nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu thực tế và tổng kết thực tiễn của giảng viên. Phối hợp chặt chẽ với Ban Thường vụ các Huyện ủy và các tổ chức chính trị-xã hội của huyện trong lựa chọn mô hình nghiên cứu, đặt bài báo cáo viên và hỗ trợ điều kiện vật chất cho đoàn nghiên cứu thực tế. Bên cạnh đó, Ban giám hiệu Nhà trường cũng cần quan tâm và hỗ trợ hơn nữa về kinh phí, cơ sở vật chất cho các khoa, phòng, tổ chức các đợt nghiên cứu thực tế có hiệu quả.
Nghiên cứu thực tế một mặt làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực tiễn tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Mặt khác, thông qua hoạt động nghiên cứu thực tế giúp giảng viên gắn lý luận với thực tiễn, từ đó khắc phục những hạn chế về kiến thức thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng viên, đáp ứng yêu cầu mới đặt ra đối với hoạt động giảng dạy lý luận của trường Chính trị chuẩn.
Hồng Minh