Vai trò của truyền thông chính trị trong bối cảnh Việt Nam hiện nay

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng đúc kết: “Được lòng dân, thì việc gì cũng làm được/Trái ý dân, thì chạy ngược chạy xuôi”. Thực tế, khi người dân không hiểu, không tin vào chủ trương, chính sách sẽ dẫn đến sự thờ ơ, không quan tâm thực hiện và những chủ trương, chính sách đó có nguy cơ thất bại trong thực tiễn; ngược lại, khi người dân thấu hiểu, có niềm tin thì quá trình hiện thực hóa các mục tiêu xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước sẽ thành công. Hiện nay, Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, hình thành các doanh nghiệp công nghệ số có năng lực cạnh tranh quốc tế. Trong bối cảnh đó, lĩnh vực truyền thông chính trị có vai trò rất quan trọng và cũng chịu sự tác động đa chiều, thể hiện ở một số khía cạnh sau:
Thứ nhất, truyền thông chính trị – kênh thông tin, phổ biến chủ trương, chính sách
Một trong những vai trò quan trọng nhất của truyền thông chính trị là đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân. Trong điều kiện đất nước ta, khi dân chủ ngày càng được mở rộng, Nhân dân được tham gia nhiều hơn vào quản lý xã hội, việc thông tin chính trị rõ ràng, minh bạch trở thành yêu cầu cấp thiết. Báo chí cách mạng Việt Nam từ lâu đã đảm nhận sứ mệnh ấy. Ngay từ thời kỳ kháng chiến, báo chí chính là “vũ khí tinh thần” góp phần thức tỉnh lòng yêu nước. Ngày nay, cùng với hệ thống báo in, phát thanh, truyền hình, các nền tảng truyền thông số đang trở thành công cụ nhanh nhạy để phổ biến chính trị. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, người dân có thể cập nhật ngay nghị quyết của Đảng, quyết định hành chính của Chính phủ hay chính sách mới ban hành tại địa phương.
Thực tiễn cho thấy, khi Quốc hội thảo luận, thông qua các đạo luật quan trọng như: Luật Đất đai, Luật Tổ chức chính quyền địa phương… hàng triệu lượt người dân đã tiếp cận thông tin thông qua báo chí, các bản tin điện tử và cổng thông tin chính phủ. Không chỉ dừng ở “truyền đạt một chiều”, truyền thông chính trị còn tạo ra kênh phản hồi, để người dân góp ý, giám sát và bày tỏ nguyện vọng. Điều này thể hiện rõ nét nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai, xây dựng dư luận xã hội tích cực, củng cố niềm tin
Không chỉ làm nhiệm vụ thông tin, truyền thông chính trị còn có vai trò định hướng, hình thành và củng cố dư luận xã hội tích cực. Đây là nhân tố tinh thần quan trọng để huy động sức mạnh toàn dân, tạo sự đồng lòng trong quá trình phát triển đất nước.
Một ví dụ điển hình là trong các dịp lễ lớn của dân tộc như: Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước (30/4); Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9), truyền thông chính trị trở thành “diễn đàn chung” để các thế hệ bày tỏ niềm tự hào dân tộc, tri ân công lao của cha ông, đồng thời gửi gắm niềm tin vào con đường phát triển đất nước trong tương lai. Truyền hình, báo chí điện tử, mạng xã hội chính thống lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh cờ đỏ sao vàng tung bay, hình ảnh về các hoạt động diễu binh, diễu hành; hay những câu chuyện người thật – việc thật của các cựu chiến binh. Tất cả tạo nên bầu không khí xã hội thống nhất trong tư tưởng và tình cảm, góp phần củng cố niềm tin chính trị vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
Không chỉ trong các sự kiện trọng đại, mà ở những sự kiện chính trị quan trọng như bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, truyền thông chính trị đã làm tốt vai trò dẫn dắt dư luận. Thông tin về quyền lợi, nghĩa vụ công dân, về tiểu sử ứng cử viên được công khai rộng rãi, giúp người dân sáng suốt lựa chọn. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho việc truyền thông chính trị góp phần bảo đảm thực chất của nền dân chủ.
Thứ ba, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng
Trong kỷ nguyên số, truyền thông chính trị không chỉ là công cụ thông tin, mà còn là “lá chắn” chống lại thông tin sai trái, thù địch. Internet và mạng xã hội đã mở ra không gian tự do cho mọi người phát biểu, chia sẻ thông tin, nhưng cũng là nơi để các thế lực thù địch thường xuyên lợi dụng để tung tin bịa đặt, xuyên tạc lịch sử, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, gieo rắc tâm lý hoài nghi, bất mãn trong xã hội. Đứng trước thách thức ấy, truyền thông chính trị ở Việt Nam đã kịp thời vào cuộc. Nhiều cơ quan báo chí đã mở chuyên mục “Đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái” của các thế lực thù địch, cung cấp thông tin chính xác, khoa học, có dẫn chứng để bác bỏ các luận điệu đó.
Đầu năm 2025, một chiến dịch tung tin giả về việc Việt Nam đang rơi vào “khủng hoảng kinh tế” lan truyền mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội như: TikTok, Facebook... Mục tiêu của những thông tin sai lệch này là tạo ra tâm lý bất ổn, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Tuy nhiên, ngay lập tức, hệ thống báo chí chính thống đã vào cuộc, đăng tải những số liệu chính xác, đi kèm phân tích, bình luận khoa học và khách quan. Nhờ đó, dư luận nhanh chóng được định hướng đúng đắn, người dân tránh rơi vào tâm lý lo lắng thái quá, đồng thời thêm phần củng cố niềm tin vào đường lối lãnh đạo, quản lý và khả năng điều hành kinh tế – xã hội của hệ thống chính trị Việt Nam.
Trong giai đoạn hiện nay, truyền thông chính trị ở Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức lớn do tác động của hội nhập quốc tế, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự bùng nổ mạnh mẽ của mạng xã hội. Những yếu tố này vừa mở ra cơ hội tiếp cận nhanh chóng, đa chiều, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng kéo theo nguy cơ bị lợi dụng để lan truyền tin giả, thông tin xấu độc, tác động tiêu cực đến nhận thức và tâm lý xã hội. Chính vì vậy, vai trò của truyền thông chính trị ngày càng trở nên quan trọng và cấp bách, đòi hỏi phải có sự đổi mới mạnh mẽ về nội dung, phương thức và công nghệ, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội, bảo đảm định hướng dư luận đúng đắn.
Để phát huy hiệu quả, truyền thông chính trị ở nước ta hiện nay cần tập trung vào một số giải pháp sau:
Một là, truyền thông chính trị cần phát huy tính chủ động, kịp thời và minh bạch trong cung cấp thông tin, đặc biệt là khi xảy ra những vấn đề nhạy cảm hay khủng hoảng truyền thông. Việc nhanh chóng đưa ra thông tin chính xác, chính thống không chỉ giúp định hướng dư luận mà còn góp phần hạn chế sự lan truyền của tin giả, tin đồn thất thiệt. Đồng thời, cần đẩy mạnh khai thác ưu thế của các nền tảng số, mạng xã hội và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại để nâng cao hiệu quả lan tỏa thông điệp chính trị, bảo đảm thông tin đến được với đông đảo công chúng một cách nhanh chóng, trực diện và thuyết phục hơn.
Hai là, cần tăng cường tính tương tác và phản hồi. Truyền thông chính trị không chỉ “nói cho dân nghe” mà còn phải “nghe dân nói”. Các cổng thông tin điện tử của Chính phủ, Quốc hội, địa phương cần được khai thác mạnh hơn như kênh đối thoại công khai, để người dân dễ dàng bày tỏ ý kiến.
Ba là, cần xây dựng đội ngũ làm truyền thông chính trị chuyên nghiệp, bản lĩnh. Trong môi trường thông tin đa chiều, cán bộ báo chí, truyền thông cần vững vàng về chính trị, giỏi nghiệp vụ, am hiểu kỹ năng truyền thông số, kỹ năng xử lý khủng hoảng truyền thông... Họ không chỉ là “người đưa tin” mà còn là “người bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng”.
Có thể khẳng định rằng, truyền thông chính trị ở Việt Nam hiện nay đang giữ vai trò vừa là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, vừa là lá chắn chống lại các thông tin xuyên tạc, sai lệch. Truyền thông chính trị góp phần hình thành dư luận xã hội tích cực, củng cố niềm tin chính trị, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời thúc đẩy sự tham gia dân chủ của người dân vào đời sống chính trị.
Trong tương lai, cùng với quá trình hiện đại hóa đất nước, truyền thông chính trị cần tiếp tục được đổi mới, chuyên nghiệp hóa và gắn chặt với nhu cầu thực tiễn của xã hội. Khi làm được điều đó, truyền thông chính trị sẽ thực sự trở thành động lực tinh thần, tạo sự đồng thuận bền chặt, góp phần xây dựng một Việt Nam phát triển, dân chủ và vững mạnh.

ThS. Trần Thu Trang
GVC khoa Nhà nước và pháp luật